SOSYAL ITAAT

İtaat en basit tanımıyla: otorite sahibi kişilerin istek ve emirlerini kabul etme eğilimidir.

Karşılıklı güven ve sayıya dayalı bir toplumda, küçükler büyüklere, öğrenciler öğretmenlerine, çalışanlar işverenlere, astlar üstlere veya patrona, aile üyeleri aile reisine itaat ederler. Sosyal ve ekonomik olarak dezavantajlı olanlar ise sosyal ve ekonomik olarak avantajlı olana itaat ederler. Toplumun kuralı budur, günün düzeni budur. Daha az güçlü ve zayıf olan, daha güçlü ve fiziksel olarak güçlü olana itaat eder.

Dolayısıyla insani bir değer ve sosyalleşme için gerekli bir nitelik olarak itaat, günlük hayatımızda çokça konuşulan bir terimdir. İtaatsiz bir insan hiçbir yerde sevilmez. İtaatsiz olursa, yaşam koşullarına sağlıklı bir şekilde uyum sağlayamaz. Küçük yaştan itibaren çocuğa, aile büyüklerinin, öğretmenlerinin ve toplumun saygın kişilerinin tavsiye ve talimatlarına uyması öğretilir. Aksi takdirde itaatsiz insanların günlük yaşamlarında birçok zorlukla karşılaşacağı anlatılır. İtaat, özellikle otoriteye verilen yanıtla ilgilenir.

İtaatin en önemli özelliği ise, bir kişinin başka bir kişinin davranışını sözlü veya sözlü olmayan emirlerle değiştirmeye çalıştığı en doğrudan yol olmasıdır.

İtaatin Nedenleri :

Bir kişinin başkasının emirlerini kabul etmesinin ve bunlara uymasının arkasında birçok faktör yatsa bile, bunların arasında en önemlisi "Bireysel sorumluluk" eksikliğidir. Çok bilinen Milgram deneyinde hatırlayın: uygulatıcı, katılımcılara elektrik şokunu arttırmasını istediğinde, olacaklardan kendisinin sorumlu olacağına dair güvence vermişti.

Benzer şekilde, sınıf öğretmeni tarafından bir sınıfın tüm öğrencilerine, ödevini yapmayan bir kızın yüzüne 5'er tokat atma talimatı verildiğinde, öğrenciler bir şey olursa öğretmenlerinin sorumluluk alacağını düşündükleri için bu emre itaat ettiklerini söylemişlerdi.

Aynı şekilde devlet kolluk güçlerince gerçeği ortaya çıkarmak için suçlu olduğu iddia edilen bir kişiye kötü muamele yapıldığında, bunu yapanlar “Ben sadece üstlerimin emirlerini yerine getiriyorum, sorumlu olmayacağım” düşüncesiyle kendilerini savunuyorlar.

İşte bu tür bir sorumluluk eksikliği duygusu, kişiyi emirlere uymaya motive eder.

Son olarak, talep edenin veya deneyi yürüten kişinin, gerçek hayatta prestije, saygınlığa ve yetkiye sahip olması gerektiğini hatırlatmak isterim. Çünkü toplum, kişiye otorite sahibi insanlara itaat etmesi gerektiğini öğretir.

İlgili Makaleler:

- Conformity: Meaning, Values and Factors Influencing It

- 6 Main Types of Social Interaction | Human Behaviour

- Study of Obedience in a Laboratory Situation | Behaviour

- Study Notes on Social Norms | Social Phycology