Rubin’in vazosu” olarak bilinen bu optik illüzyon görüntüsü, bir vazonun taslağı veya iki insanın yüzü olarak algılanabilir .
Kişisel deneyimlerimize bağlı olarak, vazoyu veya yüzleri önce görürüz; sonra algımız diğerine geçer. İlginç olan; her iki görüntüyü de aynı anda asla göremiyor olmamızdır.
Şeklin iki görüntü içerdiğini bilmemize rağmen, algısal sistemimizin sınırları dikkatimizi bir seferde yalnızca bir görüntüye odaklamamıza izin verir. Zira zihnimiz anlık algısal deneyimi oluştururken, zihin kayıtlarımızdan daha baskın olan verileri baz alarak hareket eder.
Zihnimiz, “Rubin'in vazosu” nda olduğu gibi, bir kişi ya da durum hakkında karar verirken de aynı şekilde çalışır. Mesela “başarı ya da başarısızlığın” nedenlerini incelerken; ya bireye ya da bağlama göre karar verir (ama ağırlıklı olarak bireye göre). Çok nadiren her iki kriteri aynı anda dikkate alır. Çünkü böylesine önemli sorulara verdiğimiz yanıtların, zihin kayıtlarımıza uygun olmasını isteriz
Neden?
Herhangi bir bağlama ilişkin sonsuz sayıda bilgi değişkenini, insan doğasının zengin çeşitliliği ile nasıl etkileşime girdiğini anlamaya çalıştığımızda karar vermek çok uzun zaman alır. Halbuki insanoğlu hızlı karar vermek ister, hele ki bir tehdit karşısında… zira evrim tarihi tehdit durumunda insana iki şey öretmiştir: “ya hızlısındır ya da ölü”.
Bundan dolayı zihnimiz daha önceden bildiği, görünüşte daha tanıdık olana doğru meyleder çünkü içgüdüsel olarak bunun hayatta kalmamıza yardımcı olacağını varsayar. Hayatta kalmak ve mevcut düzeni korumak, kaybedilen bilgi ne olursa olsun, derin karmaşıklıktan ya da kaostan daha iyidir.
Günlük hayatta da birini aşırı övmek veya aşırı eleştirmek ya da bir durum karşısında olması gerektiği gibi davranmamak aslında algısal sistemimizin bu prensibinden kaynaklanmaktadır. Hayatta kalma ihtiyacımızı karşılamak için zihin bölmelerimizdeki tanıdık çözümlerimizi seviyoruz. Ve bu durum; iş ve özel hayatımızdaki liderlerimizi algılama şeklimiz için de bir istisna değildir. Zihnin insanı baştan çıkarabildiği(!) böylesi durumlarda, takım içinde, kurumda veya toplumda daha net bir görüşe sahip olması gerekenlerin konuyu daha da karmaşık hale getirmesi ise ayrı bir yazı konusudur :)
🧠🗝❤️
Comments